अष्ट्रेलियामा सी–फुड लेबलिङ कडाइ: गलत जानकारी दिए रेस्टुरेन्टलाई लाखौँ डलर जरिवाना

अष्ट्रेलियामा सी–फुड खानेहरूको आवाज अब सरकारसम्म पुगेको छ। धेरै वर्षदेखि रेस्टुरेन्ट र टेकअवेहरूमा “अस्ट्रेलियन फिस” भनेर बेचिने तर वास्तवमा आयातित पाइने समुद्री खाद्यले ग्राहकहरूमा ठूलो अविश्वास सिर्जना गरिरहेको थियो। मेलबर्नकी सी–फुड प्रेमी सारा थापाले हालसालै भोगेको अनुभव सुनाउँदै भन्छिन्, “म स्थानीय व्यवसायलाई समर्थन गर्न चाहन्छु। तर मेनुमा अष्ट्रेलियाली फिस लेखिएको परिकार आयातित निस्किएपछि ठगिएको महसुस भयो।”

यस्तै गुनासो बढेपछि सरकारले समुद्री खाद्यको सही स्रोत खुलाउन कडा राष्ट्रिय लेबलिङ प्रणाली अनिवार्य गर्ने घोषणा गरेको छ। १ जुलाई २०२६ देखि लागू हुने यो नियमले अब अष्ट्रेलियाभरका रेस्टुरेन्ट, क्याफे, टेकअवे र क्याटरिङ व्यवसायलाई ग्राहकसमक्ष सी–फुडको उत्पत्ति स्पष्ट रूपमा देखाउन बाध्य बनाउनेछ।

अब मेनुमा नै ‘Australian’, ‘Imported’ वा ‘Mixed’ अनिवार्य

नयाँ नियमअनुसार, कुनै पनि रेस्टुरेन्ट वा टेकअवेले परिकार तयार गर्दा प्रयोग गरिएको समुद्री खाद्य कहाँबाट आएको हो भन्ने कुरा अब लुकाउन पाइने छैन।
मेनु, डिस्प्ले बोर्ड वा अनलाइन अर्डरिङ प्लेटफर्म—सबै ठाउँमा A (Australian), I (Imported) वा M (Mixed) भनेर स्पष्ट उल्लेख गर्नुपर्छ।

‘ब्यारेमुण्डी’, ‘प्राउन’ वा ‘क्यालामारी’ जस्ता लोकप्रिय आइटममा उत्पत्तिको विवरण नदेखिनु अब गैरकानुनी हुनेछ। जानकारीलाई अस्पष्ट बनाउने, सानो अक्षरमा लुकाउने वा ग्राहकलाई भ्रममा पार्ने भाषालाई पनि सरकारले प्रत्यक्ष प्रतिबन्ध लगाएको छ।

उल्लंघन गरे हजारौँदेखि लाखौँ डलरसम्म जरिवाना

नियम उल्लंघन गर्ने व्यवसाय कसैलाई पनि अब छुट छैन।
राज्यको कानुन अनुसार सजाय भिन्न भए पनि धेरै ठाउँमा:

• व्यक्तिगत साना व्यवसायलाई हजारौँ डलरसम्मको जरिवाना,

• ठूला कम्पनी वा फ्रेन्चाइजमा दसौँ हजारदेखि लाखौँ डलरसम्म दण्ड,

• र बारम्बार गल्ती गर्ने व्यवसायमा कडा कानुनी कारबाही र आकस्मिक निरीक्षणको व्यवस्था गरिएको छ।

सरकारका एक अधिकारी भन्छन्,
“गलत लेबल लगाएर ग्राहकलाई भ्रमित गर्नु बेइमानी मात्र होइन—यसले अष्ट्रेलियन माछा किसान र समुद्री उत्पादन उद्योगलाई पनि ठूलो क्षति पुर्‍याउँछ। त्यसैले अब कानुन कडाइका साथ लागू भएको छ।”

व्यवसाय किन दबाबमा परेका छन्?

अष्ट्रेलिया समुद्री खाद्यको ठूलो बजार हो। केही व्यवसायले सस्तो आयातित फिसलाई “अस्ट्रेलियन” भनेर महँगोमा बेच्ने प्रवृत्ति बढेपछि स्थानीय उत्पादक लगातार विरोध गर्दै आएका थिए।
अब भने होटल–रेस्टुरेन्ट उद्योगले पारदर्शिता अपनाउन बाध्य भएको छ।

सिड्नीका एक रेस्टुरेन्ट मालिक भन्छन्,
“पहिले लेबलिङ त्यति ठूलो मुद्दा जस्तो लाग्दैनथ्यो। तर अहिले ग्राहक पनि जानकार छन्, अनि कानुनले पनि कडाइ गरेको छ। पारदर्शिता राख्नु नै सबैको हितमा छ।”

नयाँ प्रणाली कार्यान्वयन: AIM मॉडल र अनुगमन

सरकारले ल्याएको AIM (Australian–Imported–Mixed) प्रणाली सबै आतिथ्य व्यवसायमा अनिवार्य हुनेछ।

व्यवसायले प्रयोग गरेको समुद्री खाद्यको इनभ्वाइस वा सप्लायर कागजात कम्तीमा तीन महिनासम्म सुरक्षित राख्नुपर्नेछ।
यदि कुनै व्यवसायले पूरै अस्ट्रेलियन वा पूरै इम्पोर्टेड सी–फुड मात्र प्रयोग गर्छ भने—मेनुको हरेक आइटममा नभई “हाम्रो सम्पूर्ण सी–फुड अष्ट्रेलियन/इम्पोर्टेड हो” भनेर एकै ठाउँमा उल्लेख गर्न सक्नेछ।

नयाँ नियम राष्ट्रिय भए पनि यसको अनुगमन राज्य–राज्यले छुट्टै तरिकाले सम्हाल्नेछन्। विशेषगरी NT र QLD जस्ता राज्यमा पहिले नै यस्ता प्रचलन भएकाले नयाँ प्रणाली लागू गर्न सजिलो हुने अपेक्षा गरिएको छ।

किन महत्त्वपूर्ण छ सही लेबलिङ?

• उपभोक्ताले खानेकुराको गुणस्तर, स्रोत र सुरक्षाबारे जानकारी पाउँछन्।

• स्थानीय अष्ट्रेलियन सी–फुड उद्योगलाई न्यायोचित प्रतिस्पर्धा सुनिश्चित हुन्छ।

• गलत दावी र भ्रामक सूचनाबाट विश्वास निर्माण हुन्छ।

• स्वास्थ्य–सुरक्षा, विशेषगरी एलर्जी भएका व्यक्तिका लागि, स्पष्ट जोखिम व्यवस्थापन सम्भव हुन्छ।

समुद्री खाद्य अष्ट्रेलियाली भोजन संस्कृतिको एक महत्वपूर्ण हिस्सा हो। उपभोक्ताले के–कसको उत्पादन कति मूल्य तिरेर खाइरहेका छन् भन्ने जानकारी पाउनु उनीहरूको अधिकार हो।
नयाँ लेबलिङ प्रणाली र कडा जरिवानाले आतिथ्य क्षेत्रलाई पारदर्शितातर्फ धकेल्दैछ—र ग्राहकको विश्वास नै भविष्यको व्यवसायको आधार बन्ने संकेत स्पष्ट छ।