राजमा — नेपाली भान्सामा धेरैको मनपर्ने र विशेष स्थान पाएको परिकार। प्रोटिन, फाइबर र आवश्यक मिनरलले भरिपूर्ण भए पनि कतिपय मानिसले यसलाई पचाउन गाह्रो हुने डरले खान हिच्किचाउँछन्। तर, वैज्ञानिक कारण बुझेर र सही पकाउने तरिका अपनाएर, तपाईं राजमाको स्वाद र स्वास्थ्य लाभ दुवै पाउन सक्नुहुन्छ।
राजमा धेरैको मनपर्ने परिकार हो। विशेष गरी चट्नी, भात वा रोटीको साथमा यसको स्वाद बेजोड हुन्छ। तर कतिपयले राजमा खाँदा पेट फुल्ने, ग्यास हुने वा अपचको समस्या हुने डरले खानबाट टाढा रहन्छन्। यसरी डर मान्नुको कारण हुन्छ — राजमा पचाउन अलि गाह्रो हुनु। तर, सही तरिकाले तयार गरेपछि राजमा स्वादिष्ट मात्र होइन, स्वास्थ्यका लागि अत्यन्त फाइदाजनक पनि हुन्छ।
राजमाका स्वास्थ्य फाइदाहरू
१. उच्च प्रोटिनको स्रोत – मासु नखानेका लागि राजमा उत्कृष्ट प्रोटिन विकल्प हो।
२. फाइबरमा धनी – पाचन प्रणालीलाई सफा राख्न र कोलेस्ट्रोल कम गर्न मद्दत गर्छ।
३. खनिज र भिटामिन – आइरन, म्याग्नेसियम, पोटासियम, भिटामिन B1 जस्ता आवश्यक पोषकतत्त्व पाइन्छ।
४. डायबिटिज नियन्त्रणमा सहयोगी – ग्लाइसेमिक इन्डेक्स कम भएकाले रगतमा सुगर स्तरलाई नियन्त्रणमा राख्छ।
५. हृदय स्वास्थ्यका लागि राम्रो – फाइबर र एन्टिअक्सिडेन्टले मुटु सम्बन्धी रोगको जोखिम घटाउँछ।
राजमा पचाउन गाह्रो हुनुको प्रमुख कारणहरू: राजमा स्वादिष्ट मात्र होइन, स्वास्थ्यका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ। तर धेरै मानिसले यसलाई पचाउन गाह्रो हुने अनुभव गर्छन्। पेट फुल्ने, ग्यास हुने वा अपच जस्ता समस्या प्रायः देखिन्छन्। यसको पछाडि केही वैज्ञानिक कारणहरू छन्, जसबारे जान्नु आवश्यक छ।
१. Phytohaemagglutinin टक्सिन : काँचो वा अधपकाएको राजमामा Phytohaemagglutinin नामक प्राकृतिक टक्सिन पाइन्छ।यसले पेटमा जलन, बान्ता, डायरिया जस्ता लक्षण ल्याउन सक्छ। यो टक्सिन पूर्ण रूपमा नष्ट गर्न राजमालाई लामो समय भिजाएर, पानी फेरेर, र उच्च तापमा राम्रोसँग उमाल्नुपर्छ।
२. Oligosaccharides कार्बोहाइड्रेट: राजमामा हुने Oligosaccharides नामक जटिल कार्बोहाइड्रेट हाम्रो पेटको इन्जाइमले सजिलै तोड्न सक्दैन। यी आन्द्रामा पुगेर ब्याक्टेरियाले फर्मेन्ट गर्दा ग्यास उत्पादन हुन्छ। यसका कारण पेट फुल्ने, गडबडी वा असहज महसुस हुने हुन्छ।
३. फाइटिक एसिड र ट्यानिन: राजमामा हुने फाइटिक एसिड र ट्यानिन जस्ता एन्टि–न्यूट्रिएन्टहरूले हाम्रो शरीरले मिनरल र पोषकतत्व अवशोषण गर्न पाउने क्षमता घटाउँछन्। यसले दीर्घकालीन रूपमा पाचन प्रणालीमा असर पार्न सक्छ।
राजमा सजिलोसँग पचाउने तरिका
१. रातभर भिजाउने – कम्तीमा ८-१२ घण्टा पानीमा भिजाएर राख्नुहोस्। यसले ग्यास पैदा गर्ने तत्त्व कम गर्छ।
२. भिजाएको पानी फ्याँक्ने – त्यसपछि सफा पानीमा मात्र पकाउनु।
३. दबाब कुकरमा राम्ररी उमाल्ने – कम्तीमा १५-२०मिनेट प्रेशरमा पकाउँदा टक्सिन पूर्ण रूपमा नष्ट हुन्छ।
४. हिंग, अदुवा र जिराको प्रयोग – यी प्राकृतिक मसलाले पाचनमा मद्दत गर्छ र ग्यास कम गर्छ।
५. हल्का मसाले प्रयोग गर्ने – अत्यधिक तेल वा मसला नहाल्दा पेटमा बोझ कम पर्छ।
६. दही वा छाछसँग खाने – प्रोबायोटिक भएकाले पेटको ब्यालेन्स सुधार्छ।
राजमा पचाउन गाह्रो हुनु प्राकृतिक तत्व र हाम्रो शरीरको पाचन क्षमतासँग सम्बन्धित हो। तर सही तयारी र पकाउने तरिका अपनाएपछि यो समस्या सजिलै टार्न सकिन्छ। यसरी, राजमा स्वास्थ्यका लागि लाभदायक र स्वादिष्ट दुवै बन्न सक्छ। राजमाबाट टाढा बस्नु भन्दा सचेत भएर खानु नै उत्तम हो। सही तरिका अपनाएर मात्र यसलाई पचाउन सजिलो र स्वास्थ्यका लागि लाभदायक बनाउन सकिन्छ। अब, राजमा खाँदा पाचनको डर होइन, स्वाद र पोषणको मज्जा लिनुहोस्।
स्वास्थ्य अस्वीकरण:
यो सामग्री केवल साधारण जानकारी र शैक्षिक उद्देश्यका लागि हो। यहाँ उल्लिखित कुनै पनि जानकारी, उपाय वा सल्लाहलाई चिकित्सक वा योग्य स्वास्थ्य व्यवसायीको परामर्शको विकल्पको रूपमा नलिनुहोस्। आफ्नो स्वास्थ्य सम्बन्धी कुनै पनि समस्या वा लक्षण देखिएमा, योग्य स्वास्थ्यकर्मी वा डाक्टरसँग तुरुन्त सल्लाह लिनुहोस्। लेखक र प्रकाशकले यस सामग्रीमा दिइएको जानकारीको आधारमा गरिएका निर्णय वा उपचारका लागि कुनै जिम्मेवारी लिने छैनन्।